کوزوو زخم التیام نیافته بالکان؛ سفرنامه، ویزا و راهنمای سفر

سفر به کوزوو در ادامه سفرم به منطقه بالکان و بعد از دیدن کشورهای اسلوونی، کرواسی، بوسنی و هرزگوین، مونته نگرو، آلبانی و مقدونیه بود. ورود به کوزوو راحت نبود و کمی اذیت شدم ولی در ادامه زیبایی های زیادی از این کشور و مردمش دیدم. در مدت اقامتم به سه تا شهر این جوانترین کشور قاره سبز رفتم که قصه اون رو در سفرنامه کوزوو برای شما خواهم نوشت.

مختصری در مورد کوزوو

کوسوو یا کوزوو از دیرباز قسمتی از صربستان بوده و پس حکومت پانصد ساله عثمانی ها بر بالکان، در جنگ اول بالکان در سال ۱۹۱۲ مجددا به صربستان پیوست. بعد از جنگ جهانی دوم هم کوزوو به عنوان یک استان خودمختار از جمهوری صربستان که خودش قسمتی از کشور سوسیالیستی یوگسلاوی شناخته میشد بود. با فروپاشی و کوچک شدن یوگسلاوی در سال ۱۹۹۱، کوزوو هم قصد استقلال داشت که توسط یوگسلاوی و شخص اسلوبودان میلوسویچ بشدت سرکوب شد. در سال ۱۹۹۸ درگیری های شدیدی بین ارتش یوگسلاوی (صربستان و مونته نگرو) و ارتش آزادی بخش کوزوو درگرفت. در سال ۱۹۹۹ ناتو شروع به بمباران یوگسلاوی و پایتختش بلگراد کرد. این بمباران ها ۱۱ هفته طول کشید تا نهایتا ارتش یوگسلاوی از کوزوو عقب نشینی کرد. شورای امنیت همان سال قطعنامه حمایت از دولت موقت کوزوو رو در حالیکه به تمامیت ارضی صربستان هم احترام گذاشته بشه تصویب کرد. در سال ۲۰۰۸ پارلمان کوزوو تولد کشور جمهوری کوزوو رو اعلام کرد. تنها یک کشور بعد از کوزوو اعلام استقلال کرده اون هم سودان جنوبی هست.

در حال حاضر ۹۷ کشور دنیا استقلال کوزوو رو به رسمیت میشناسند. جالبه ۱۵ کشور هم که کوزوو رو به رسمیت شناخته بودند بعدا رسمیتشون رو پس گرفتند. ایران کوزوو رو به عنوان یک کشور به رسمیت نمیشناسه. به نظر میاد با توجه به مخالفت روسیه و چین، کوزوو به این زودی ها به عنوان یک کشور در سازمان ملل متحد به رسمیت شناخته نشه.

کشور بسیار جوان کوزوو با ۱۰۸۹۰ کیلومتر مربع مساحت از استان قم هم کوچکتره. همسایه های کوزوو کشورهای صربستان، مونته نگرو، آلبانی و مقدونیه هستند. کوزوو به آب های بین المللی راه نداره و محصور در خشکی هست. بیش از ۹۰ درصد جمعیت ۱.۸ میلیون نفری کوزوو آلبانیایی تبار هستند و تقریبا همه مسلمان. زبان رسمی کشور آلبانیایی و صربی هست. حدود ۴ درصد مردم صرب هستند که بیشتر در نواحی شمالی و نزدیک مرز صربستان زندگی می کنند. کشور کوزوو علی رغم مساحت کمش، جغرافیای متنوعی داره و دشت، کوه و رودخانه های زیبایی داره.

واحد پول کوزوو یورو هست ولی در نواحی شمالی دینار صربستان هم رواج داره. کوزوو بعد از مولداوی، فقیرترین کشور اروپاست. صادرات عمده کوزوو مواد معدنی و فولاد هست و علی رغم زمین مناسب، محصول کشاوزری چندانی صادر نمیکنه.

مسیر حرکت من در کوزوو و همینطور ورود و خروجم رو میتونید در نقشه زیر ببینید:

بهترین زمان سفر به کوزوو

مناسبترین زمان سفر به کوزوو بهار و بعد تابستان هست. هوای بهار بهتره و شهرها خلوت تر ولی بارندگی هم زیاده. اوایل پاییز هم هوا لذت بخش هست ولی به مرور سرد میشه و زمستان های کوزوو بسیار سرد و برفیه.

پرواز از ایران به کوزوو

از ایران به کوزوو پرواز مستقیمی وجود نداره و باید از پروازهایی با یک توقف استفاده کرد. مناسبترین پروازها رو پگاسوس و ترکیش با یک توقف در استانبول دارند و قیمت پرواز رفت و برگشت تهران به پریشتینا پایتخت کوزوو از ۴۵۰ دلار شروع میشه. میتونید با مطالعه راهنمای جستجو و خرید بلیط ارزان خودتون پروازهای مناسب کوزوو برای تاریخ مورد نظرتون رو پیدا کنید.

ویزای کوزوو

ما ایرانی ها باید قبل از سفر به کوزوو، ویزای کوزوو رو با مراجعه به یکی از سفارت هاش تهیه کنیم. متاسفانه کوزوو در ایران سفارت نداره و برای دریافت ویزا باید به ترکیه یا امارات سفر کنیم. مدارک لازم برای ویزای کوزوو شامل رزرو بلیط و هتل، گواهی تمکن مالی، عکس و پر کردن فرم ویزا هست. برای اطلاع از آخرین وضعیت صدور ویزای کوزوو به سفات کوزوو در آنکار ایمیل بزنید: embassy.turkey@rks-gov.net

دارندگان پاسپورت ایرانی در صورتیکه ویزای شینگن چندبار ورود معتبر داشته باشند که یکبار هم استفاده شده باشه، میتونند ۱۵ روز بدون ویزا به کوزوو سفر کنند. من هم از همین قانون استفاده کردم.

با اینستاگرام در سفرها همراه من باشید. @safarnevesht

ورود پر دردسر به کوزوو

تا دو روز قبل سفر فکر نمی کردم کوزوو رفتن اینقدر دردسر داشته باشه. از اسکوپیه پایتخت مقدونیه تا شهر پریشتینا (Pristina) پایتخت کوزوو (Kosovo) فقط ۹۰ کیلومتر راهه. اما یک نفر گفت اگر بری کوزوو دیگه صربستان (Serbia) اجازه ورود بهت نمیده، کشور بعدی من هم صربستان بود. با جستجو در اینترنت فهمیدم بیراه نگفته.

حالا ماجرا چیه؟ صربستان استقلال کوزوو رو به رسمیت نمیشناسه و اون رو جزئی از خاک خودش میدونه. اگر از مرز کوزوو با کشورهای مقدونیه، آلبانی و یا مونته نگرو وارد کوزوو بشید از دید صربستان شما غیرقانونی وارد خاکش شدید و به احتمال ۹۰ درصد اجازه ورود به صربستان رو نمیده. وقتی پاسپورتتون ایرانی باشه این عدد به صد میل میکنه.

برای حل این مشکل یک بلیط ۶ یورویی گرفتم از اسکوپیه به شهر بویانواتس (Bujanovac) در جنوب صربستان. حدس میزدم از اونجا اتوبوس یا ون به پریشتینا باشه.

به شهر بویانواتس که رسیدم فهمیدم هیچ حمل و نقل عمومی از اونجا به کوزوو وجود نداره. راننده تاکسی هایی که محاصرم کرده بودند قیمت ۵۰ یورو میدادند ولی وقتی فهمیدند ایرانی هستم همشون در رفتند 😅 ایرانی توریست ندیده بودند، فکر می کردند همه ایرانی ها مهاجر غیرقانونی و پناهنده هستند.

فقط یک آقا رجب بود که اصرار داشت بیا ببرمت. نهایتا سر قیمت ۲۰ یورو با رجب برای شهر جیلان یا گیلان (Gjilan) در کوزوو به توافق رسیدیم. رجب یک کلمه انگلیسی بلد نبود و با زبان اشاره صد بار قسمم داد مدارکت که درسته؟!

وقتی رسیدیم لب مرز مراحل کنترل پاسپورت من در هر دو طرف مرزبانی طولانی شد و حتی پلیس مرزبانی کوزوو ازم خواست پیاده بشم، برم داخل اتاق و چند تا سوال جواب بدم. این که چرا میام کوزوو، چند روز میمونم و چقدر پول همراهمه. برای من کاملا عادی بود ولی رجب خودش رو باخته بود و میزد تو سرش که بدبخت شدم 😂😂😂

بعد از پانزده دقیقه از مرز عبور کردیم و تا برسیم گیلان آقا رجب در کمتر از یک ساعت یک پاکت سیگار کشید و دود به حلق من کرد.

طبیعت اطراف گیلان بسیار زیبا و سرسبز و شبیه گیلان خودمون بود. نهایتا ساعت ۵ عصر رسیدم گیلان، بیست یورو به رجب که همچنان داشت به خودش فحش میداد دادم و بعد از خوردن کباب سوار اتوبوسی شدم که دو ساعت بعدش من رو پریشتینا پیاده کرد. مسیری که میشد مستقیم و در دو ساعت رفت، بیش از ۶ ساعت طول کشید با ماجراهای جالب و البته سختی که همیشه یادم میمونه.

بعدا با پرس و جویی که کردم فهمیدم که اگر مستقیم از اسکوپیه به پریشتینا رفته بودم قطعا از کوزوو نمیتونستم برم صربستان، حتی شرکت اتوبوسرانی پاسپورت رو چک میکنه و بلیط نمیفروشه. اگر کسی از مقدونیه مستقیم وارد کوزوو بشه و بعدش بخواد بره صربستان، باید دوباره به کشور ثالث مثلا مقدونیه یا مونته نگرو وارد بشه و از اونجا بره صربستان.

در کل صربستان در مرزهاش با کوزوو اصلا مهر ورود و خروج نمیزنه چون اون مرز رو قبول نداره.

پریشتینا پایتخت کوزوو

به ترمینال پریشتانا رسیدم و چون خسته بودم با یک تاکسی یک یورویی خودم رو به هاستل محل اقامتم رسوندم. هاستل اودا (ODA Hostel) در مرکز شهر پریشتینا هست و محیطش شبیه خونه هست. موقع ورود باید کفش ها رو درآورد و توی لابیش فرش پهنه. قیمت یک تخت در اتاق شش تخته ۱۰ یورو شد. تشک تخت سفت و عالی بود، همون چیزی که من دوست دارم. مهمون های امشب هاستل از همه جای دنیا هستند: اسپانیا، فرانسه، آلبانی، شیلی، نیوزلند و آمریکا. با مهان ها گپی زدم و با پرچم آلبانی هم عکس گرفتیم. پرچم آلبانی رو همه جای کوزوو میشه دید، اکثر مردم کوزوو آلبانیایی تبار هستند و رویای یکی شدن با آلبانی رو در سر دارند. فکر کنم آخرش کوزوو به آلبانی بپیونده. مشکل بزرگ هاستل اودا اینترنتش بود که همش قطع بود 😑

شب قدری در شهر پریشتینا قدم زدم. بجز یک واکینگ استریت چیز دیگه ای نداره. اگر وقتتون برای سفر محدوده توصیه میکنم اصلا برای پریشتینا وقت نذارید. اگر آخر هفته نبود دوست داشتم برم دانشگاه پریشتانا رو ببینم. اما متاسفانه دانشگاه تعطیل بود.

صبح روز بعد پارک شهر و قبرستانی که روی تپه بود رو دیدم. نکته قبرستان این بود که منظره خوبی از شهر رو میشد اونجا دید. در فاصله نیم ساعتی پریشتینا شهر صرب نشین گراچانیتسا هست. صومعه و کلیسای معروف گراچانیتسا (Gracanica Monastery) که توی لیست میراث جهانی یونسکو ثبت شده توی همین شهره.

مردم کوزوو بخاطر تصمیم بیل کیلنتون برای حمله به یوگسلاوی (صربستان) و کمک به استقلال کوزوو، عاشق بیل کلینتون هستند. بیل کلینتون بود که بعد از ناکامی در متحد کردن کشورها در سازمان ملل و شورای امنیت (مخالفت شدید روسیه و چین)، ناتو را روانه بالکان کرد و یوگسلاوی و اسلوبودان میلوشویچ رو مجبور به عقب نشینی از کوزوو کرد. حمله ناتو با رهبری امریکا به یوگسلاوی در فاصله کوتاهی پس از استیضاح بیل کلینتون و ماجرای رسوایی مونیکا لوینسکی بود. برخی از تحلیل گران معتقدند این حمله برای انحراف افکار عمومی امریکا و فراموش شدن ماجرای استیضاح و رسوایی رئیس جمهور امریکا بود.

تونی بلر هم در کوزوو خیلی محبوبیت داره اما نه به اندازه ای که مردم بیل کیلینتون و خانواده ش رو می پرستند.

کوزوو در اواخر دوران ترامپ هم تبدیل به یکی از دعواهای بین امریکا و اروپا شد. بخش هایی از خاک کوزوو هست که ساکن صرب داره و همینطور بخش هایی از صربستان که مسلمان داره. سال ها صحبت از تعویض این زمین ها بین کوزوو و صربستان بوده ولی مذاکرات به کندی پیش میره. این تعویض زمین و عملی شدنش بسیار حساسه و حتما ناراضیانی خواهد داشت و میتونه شعله های جنگ در بالکان رو دوباره شعله ور کنه. دولت ترامپ و پامپئو در ماه های آخرشون فشار زیادی به دو کشور آوردند تا این تعویض زمین انجام بشه و افتخارش رو به نام ترامپ بزنند. کاری که دولت های اروپایی رو بشدت عصبانی کرده بود. اروپایی ها معتقد بودند امریکا با عجله زیادش فقط درب جعبه پاندورا رو باز میکنه و این اروپاست که هزینه یک جنگ احتمالی بیخ گوشش رو باید بپردازه.

برگردیم به سفرنامه. امروز هیچ اتوبوسی از مرکز شهر به گراچانیتسا نمی رفت. باید می رفتم ترمینال اتوبوسرانی، اتوبوس های گیلان رو سوار میشدم و نیم ساعت بعدش پیاده میشدم. تقریبا همه روزم می رفت. بی خیال صومعه گراچانیتسا شدم و سوار اتوبوس شدم برای مقصد بعدیم در کوزوو یعنی شهر پریزرن.

شما اگر رفتید و این صومعه رو دیدید لطفا تجربتون رو با من و مخاطب های سفرنوشت در میون بزارید.

شهر زیبا و پر جنب و جوش پریزرن

فاصله پریشتینا تا پریزْرِن (Prizren) با اتوبوس حدود یک ساعت و نیم شد. بلیط اتوبوس هم دو یورو بود. مسیر سرسبز و کوهستانی و زیبا بود.

به ترمینال پریزن که رسیدم پیاده به سمت هاستلی که در مرکز شهر انتخاب کرده بودم رفتم. اتاق هاستل رو دیدم و از فضاش خوشم نیومد. رفتم به یک هاستل دیگه به اسم M-۹۹ که خیلی تمیزتر و دلبازتر بود. برای یک تخت در اتاق ۶ تخته ۱۰ یورو پرداخت کردم. کوله رو گذاشتم و رفتم شهر رو ببینم.

بر خلاف پریشتینا پایتخت کوزوو که چنگی به دل نمیزد، پریزرن خیلی دلبره. یک رودخانه به اسم بیستریتسا که از وسط شهر رد میشه با پل های دوست داشتنی، مساجد زیبا و کوه های سرسبزی که شهر رو احاطه کرده. به شهرهای شمالی ایران بی شباهت نیست.

آخر هفته سیلی از گردشگر کشورهای اطراف (مقدونیه، آلبانی و مونته نگرو) اینجا اومده بودند و شهر حال و هوای خاصی داشت.

دیگه هم من میدونم هم شما که مثل خیلی از شهرهای بالکان بهترین جا برای دیدن شهر قلعه قدیمی شهره که روی تپه هست، با بیست دقیقه پیاده روی از مرکز میشه بهش رسید و فعلا که بلیط ورودی نداره.

کوسوو کشور جالبیه، تقریبا همه مردمش آلبانیایی هستند و زبونشون هم یکیه. اکثر صرب ها بعد از جنگ ۱۹۹۸ رفتند ولی هنوز در قسمت های شمالی و اطراف کلیساهای بزرگ هستند.

درصد بالایی از مردم کوزوو مسلمان هستند که یادگار حضور ۵۰۰ ساله عثمانی ها در بالکان هست. البته اسلامشون مخصوص خودشونه. حجاب ندارند، نماز نمیخونند مگر جمعه ها، روزه هم نمی گیرند. الکل هم می خورند بجز در ماه رمضان که کلا سراغ الکل نمیرند و حتی بار و کافه هم الکل سرو نمی کنند.

دقت کردم دیدم موقعی که اذان از مسجد پخش میشه همه شیشه های آبجو رو میذارند روی میز و بعد از اذان دوباره شروع می کنند به نوشیدن. غذای حلال هم خیلی براشون مهمه.

اینجا توی پریزرن هم با هرکی همکلام شدم از خوبی های بیل کلینتون گفت. قاعدتا از روسیه که همیشه طرف صرب هاست اصلا دل خوشی ندارند.

توی کوزوو هرجا گفتم ایرانی هستم لبخند تحویل گرفتم البته نه به اندازه بوسنی و هرزگوین، کلا مردم خونگرم و دوست داشتنی هستند. البته اروپا رو دوست ندارند و معتقدند چون مسلمان هستند اون ها رو تنها گذاشته.

وقتی پای درد دل جوان هاش میشینی اسم پاسپورت هم میاد. با پاسپورت کوزوویی تقریبا برای همه کشورها نیاز به ویزا هست. حتی یک سری کشورها اصلا بهشون اجازه ورود نمیده، یعنی پاسپورت کوزوو رو قبول نداره. از اینکه این همه محدودیت برای سفر رفتن دارند شاکی هستند.

سر شب با چند تا جوان توی یک کافه هم صحبت شدم. انگلیسی خوب بلد نبودند ولی ترکی رو همشون میتونستند صحبت کنند و اگر کسی با زبان ترکی آشنایی داشته باشه توی کوزوو خوب میتونه ارتباط برقرار کنه. بهم پیشنهاد دادن به یک رستوران محلی بریم. سوار ماشین شون شدم و به یک قسمت خلوت شهر رفتیم. در یک خانه رو زدند و وارد شدیم. اولش کمی ترسیدم. ظاهرا به یک رستوران غیر عمومی رفته بودیم. این رستوران مشتری های خودش رو داره و از قبل باید باهاش هماهنگ کرد. توصیه شون خوب بود و طعم غذاها عالی.

شهر په یا در غرب کوزوو

صبح از شهر پریزرن به شهر په یا (Peja) در غرب کوزوو رفتم. اسم این شهر در زبان صربی پِچ (Peć) هست. با اتوبوس دو ساعت راه بود و کرایش ۴ یورو. ظاهرا توی کوزوو قیمت هر ساعت اتوبوس ۲ یورو هست.

در کوزوو نیازی به خرید بلیط نیست، سوار اتوبوس میشی بعد از حرکت شاگرد راننده میاد کرایه ها رو جمع میکنه. ۱۵ دقیقه پیاده به سمت هاستل ساراچ رفتم. برای یک تخت در اتاق ۶ تخته، ۱۰ یورو دادم، وسایلم رو گذاشتم و رفتم شهر رو ببینم.

در همون نگاه اول میتونم بگم په یا از پریشتینا قطعا زیباتره ولی به پای پریزرن نمیرسه.

دلیل اصلی اومدنم به په یا دو تا صومعه خیلی خاصه که هر دوش در لیست میراث جهانی یونسکو ثبت شده. صومعه و کلیسای هفتصد ساله پاتریارشیا (Patriarchate Monastery) یا پاتریاکانا دو کیلومتر با مرکز شهر په یا فاصله داره و محل زندگی و عبادت راهبه ها هست. باغ زیبای صومعه و دیدن راهبه هایی که با فرغون مشغول باغبانی بودند دیدنی بود.

صومعه و کلیسای ویسوکی دِچانی (Visoki Decani) دور بود، سوار اتوبوس شدم و به شهر دچانی در بیست کیلومتری جنوب په یا رفتم. از اونجا دو کیلومتر راه رفتم تا به صومعه ویسوکی دچانی برسم.

این صومعه هم هفتصد سال پیش ساخته شده و مخصوص مانک ها (کشیشان مرد) هست. برای هر دو صومعه باید پاسپورت همراه داشته باشید و قبل از ساعت ۵:۳۰ بعد از ظهر وارد بشید.

از زیبایی خاص این دو محل برام جالبتر دیوارهای اطراف صومعه ها (شبیه قلعه) بود. اطراف صومعه ویسوکی دچانی چند تا تانک و نیروهای حافظ صلح سازمان ملل مستقر بودند! صومعه ها و اهالیش ارتودکس و صربستانی هستند و هر از گاهی مورد حمله ملی گراهای کوزوویی قرار می گیرند. ظاهرا هنوز اوضاع کاملا آروم نشده.

عکس از صومعه ها ممنوعه و بشدت حساس هستند. چند تا عکس یواشکی گرفتم. صومعه ویسوکی دچانی یک راهنما هم داره که در صورت سوال داشتن با حوصله به همه سوال ها جواب میده.

راهبه ها و مانک ها همه عمرشون رو در صومعه هستند و وقف عبادت می کنند. قاعدتا اجازه ازدواج هم ندارند. داخل کلیسای ویسوکی دچانی تابوت سازندش که یک مانک بوده هست، راهنما گفت بدنش بعد از ۷۰۰ سال هنوز سالمه!

اگر تصمیم گرفتید مانک بشید اول باید ۴-۵ سال آموزش ببینید بعد بقیه مانک ها تصمیم بگیرن میتونید مانک بشید یا نه 🙂

خود شهر په یا و مرکز قدیمش رو میشه در کمتر دو ساعت دید. بازار قدیمش هم بیشتر طلافروشی و لباس بود.

از هاستلم در په یا یعنی هاستل ساراچ بگم. شما اگر وارد یک هاستل توی شهر کوچکی در کوزوو بشید و یک سنتور ببینید چه حسی بهتون دست میده؟ من که کلی ذوق کردم. امین صاحب هاستل ساراچ در په یا عاشق سنتوره. وقتی در استانبول مهندسی عمران میخونده از طریق دوست های ایرانیش با سنتور آشنا شده. امین دوست نداشت در حال سنتور زدن ازش عکس و فیلم بگیرم. امین اساتید موسیقی ایران و کارگردان های برجسته رو بهتر از من میشناخت. بعد از فوت کیارستمی یک نمایش فیلم در موزه شهر په یا برای معرفی کیارستمی و آثارش برگزار کرده بود.

هاستل ساراچ باغچه زیبایی داره، داخلش فرش هست، تزییناتش خیلی باحاله و حس خونه به من میده.

اقامتم در په یا هم یک شب بود. از شهر په یا به صربستان هیچ اتوبوسی نبود، صبح زود با یک اتوبوس اومدم شهر پریشتینا و بلیط ساعت ۱۱ صبح به بلگراد رو به قیمت ۱۶ یورو خریدم. فقط یک اتوبوس دیگه اونم ۱۰ شب از پریشتینا به بلگراد هست. امیدوارم با این روشی که وارد کوزوو شدم دیگه لب مرز کوزوو و صربستان مشکلی نداشته باشم.

هزینه های سفر من به کوزوو

کوزوو کشور گرونی نیست و عمده هزینه من پول هاستل بود. هزینه های من در کوزوو شامل موارد زیر میشد:

• هزینه اقامت در هاستل: ۳۰ یورو
• هزینه غذا و میوه و خوراکی: ۲۷ یورو
• هزینه حمل و نقل بین شهری و داخل شهری: ۱۸ یورو
• هزینه سیم کارت: سیم کارت با قیمت مناسب پیدا نکردم

با اینستاگرام در سفرها همراه من باشید. @safarnevesht

کل هزینه های سفر من در کوزوو ۷۵ یورو شد به علاوه ۲۶ یورو هزینه رفتن از مقدونیه به کوزوو از طریق صربستان و ۱۶ یورو بلیط پریشتینا به بلگراد پایتخت صربستان.

در زمان سفر قیمت یورو ۴۱۵۰ تومان بود.

تاریخ سفر: بهار ۱۳۹۶

مطلب بعدی

مقدونیه زادگاه اسکندر؛ سفرنامه، ویزا و راهنمای سفر

مطلب قبلی

سفرنامه صربستان؛ بلگراد و خاطرات یوگسلاوی